Valletta: Culturele hoofdstad 2018

Openingsvraag: wat hebben Bergen, Marseille, Tallinn, Brugge, Istanbul, Leeuwarden en Valletta met elkaar gemeen? Daarvoor is Wikipedia uitgevonden: ze waren of zijn Culturele Hoofdsteden van Europa. Sinds 1985 in het leven geroepen om de rijkdom, de verscheidenheid en de gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen tot hun recht te laten komen. Leeuwarden en Valletta dragen dit jaar de titel. Wij vlogen naar het beroemde dwergstaatje vlakbij Afrika.

Meteen bij aankomst op de luchthaven –op amper 7 km van het historisch centrum van Valletta- zien we dat het ministaatje zich feestelijk uitgedost heeft om de titel een jaar lang te dragen. Overal langs de Middellandse Zee zien we internationale vlaggen, mensen in lokale klederdracht en restaurantjes die fier een ‘culturele hoofdstadmenu’ op de kaart hebben. Vooraleer we de hoofdstad induiken, houden we halt op een plein. Een zeventiger is gastheer, kok, sommelier en praatbarak tegelijk. Ik bestel op zijn aanraden een lokaal vleesstoofpotje met tomatensaus dat reeds eeuwen als ‘Stuffat’ door het leven gaat. Tien minuten later staat er een visgerecht met saffraan voor me! ‘Vergeetachtig. Maakt iets te veel en te snel kalk aan’ noteer ik ijverig, maar het smaakt als een zonnetje. Van op het terras stel ik vast dat Malta nog heel authentiek gebleven is. Rond mij zie ik oude vrouwtjes met zelfgemaakte sjaaltjes rond hun hoofd om zich straks te beschermen tegen de felle zon. Hun mannen missen wat tanden maar lachen wat ze hebben helemaal bloot. 

Historisch jaar

Tot tien jaar geleden was het culturele aanbod van Valletta vrij beperkt en vooral klassiek. Een kort operaseizoen en een handvol musea: dat was het. Geen glimp Monaco, Maserati of hoofdstedelijke catwalk. Maar de laatste tien jaar merken zowel toeristen als locals een culturele verschuiving op, een verjonging die doorheen de hele stad bruist. Nieuwe en trendy boetiekhotels openden de deuren, net zoals hippe restaurants en cafés. Hier en daar kan je tegenwoordig zelfs een tentoonstelling in een pop-up kunstgalerijtje meepikken. Jonge kunstenaars grijpen momenteel hun kans, want ze beseffen dat de titel van culturele hoofdstad een unieke gelegenheid is om hun werk aan de wereld te laten zien. Marianne Hoogeveen van Malta Tourism: “Valletta wil dit historisch jaar vooral een stevige basis leggen, om de volgende jaren op hetzelfde elan een mooi cultureel aanbod te kunnen voorleggen.”

Valletta wil dit historisch jaar vooral een stevige basis leggen, om de volgende jaren op hetzelfde elan een mooi cultureel aanbod te kunnen voorleggen.

Ramp, oh ramp

Toch moest het eiland vorig jaar een flinke knap verteren. Op die gedenkwaardige 8 maart om 9.40 uur was plots de Tieqa tad-Dwejra weg! “De meest zwarte dag van de laatste tien jaar”, vertelt een souvenirverkoper me. “Neem Parijs haar Eiffeltoren weg, breek de toren van Pisa af of blaas alle windmolens in Nederland weg en ze zijn hun visitekaartje kwijt. Op Malta niet anders.” Die woensdagochtend was in drie seconden dé trekpleister van de eilandengroep, het Blauwe Oog, door de woeste zee opgeslokt. Het natuurverschijnsel leek op een reusachtige bril, waarbij de ruimte voor de neus het oog naar de zee vormde. Duizenden toeristen liepen over de neusbrug, zo’n 50 meter hoog. Maar toen was het foetsie en was het maar goed dat Valletta als culturele hoofdstad een goed alternatief kon bieden…

Donald Muylle

Op basis van vier thema’s ‘Generaties’, ‘Routes’, ‘Steden’ en ‘Eilanden’ gaat er momenteel een groot aantal evenementen en activiteiten in Valletta door. Maar eigenlijk heeft de voormalig Britse kolonie alles in huis om er een leuke trip van te maken en je hoeft niet bang te zijn om te verdwalen. Zelfs zonder enig oriëntatiegevoel flaneer je van tuin naar kasteel en kathedraal tot winkel. Het centrum telt amper drie hoofdstraten (Old Bakery Street, Republic Street en Merchants’s Street) waarop telkens loodrecht alle binnenstraatjes uitkomen. Uit alles blijkt dat Valletta een fiere stad is. De heuvelige straten met gele kalkstenen gevels en kleurrijke balkonnetjes ogen levendig, dit jaar nog meer zelfs. Om hun authentiek uitzicht zorgvuldig te behouden, wordt er bedachtzaam gerenoveerd. Momenteel worden de ruïnes van het Royal Opera House tot een openluchttheater getransformeerd. Dat bevindt zich vlak naast het knappe en supermoderne parlementsgebouw. Om maar te zeggen: er beweegt wat in Valletta. De Maltezers zijn bij dit alles bijzonder gastvrij en complimenteus. “Belgium women and boys are all born out of chocolat and beer!”, aldus de ober die ons zonet een Kinnie serveerde. Het klonk van deze lokale Donald Muylle zo oprecht dat we hem meteen geloofden. Belgium women and boys are all born out of chocolat and beer: daar moeten ze in Vlaanderen een duur marketingprogramma van enkele duizenden euro’s voor uittrekken. Ja, Maltezers charmeren door hun eenvoud…

Antwerpenaar gesignaleerd

Boetiekhotel 66 St Pauls in Valletta is een heerlijke uitvalsbasis voor enkele dagen Valletta. Het charmant paradijsje met 18 kamers ligt om minder dan 300 meter van alle en op amper 5 km van de luchthaven. Begin dit jaar werd dit pareltje met zwembad op de hoogste verdieping geopend. In de schitterende lobby hebben we vandaag afspraak met Kris Rycken uit Deurne. Hij leidt sinds kort het project Rolling Geeks in Valletta (www.rolling-geeks.com). Met een pratend golfkarretje (GPS zelfs in het Antwaarps) snorren we even later kriskras door de kleinste hoofdstad van Europa. Met de elektrische roller doe je alles op eigen tempo en stop je waar je en hoelang je maar wilt. Noteren dus: Rolling Geeks: zeker een aanbeveling waard wanneer je straks Valletta bezoekt. 

Praktisch

• Reistijd: drie uur vanaf Zaventem
• Als voormalige Britse kolonie is het nog steeds links rijden op Malta.
• Malta heeft warme zomers en zachte winters. Tijdens het najaar is het vaak nog tot 25 graden.
• Met 450.000 inwoners, nog eens verdeeld over de drie grootste eilanden (Malta, Gozo en Comino) is het er nooit echt druk.
• In 2020 opent een nieuwe zaal aan het museum van de Saint John’s Co-Cathedral waar waardevolle tapijten van onze Peter Paul Rubens zullen hangen. De tapijten worden volledig gerestaureerd in Mechelen om daarna permanent in Malta te blijven hangen.
• ‘Valletta 2018’ mikt op cultuur voor iedereen met ruim 140 projecten op Malta en Gozo. Dans, muziek, zang, theater, literatuur en visuele kunst worden aan de man gebracht met verschillende festivals, tentoonstellingen, shows en workshops
• Wij verbleven in Boektiekhotel 66 St. Pauls in hartje Valletta.