Zaha Hadid schonk Antwerpen een architecturale parel
Met het nieuwe Havenhuis is Antwerpen sedert september van dit jaar, een nieuw, imposant, architecturaal landmark rijker, dankzij een oogstrelend en imposant ontwerp van de Brits-Iraakse architecte Dame Zaha Hadid. De beelden van dit gebouw halen voortdurend de internationale televisie en de geïllustreerde pers. Na het Vlinderpaleis (nieuw justitiepaleis), het Museum aan de Stroom (MAS) en het weldra te openen nieuw Koningin Elisabeth Concert- en Congrescomplex zal het nieuwe Havenhuis één van de meest besproken en bezochte monumenten van de Scheldestad worden.
Het nieuwe Havenhuis is slechts één van de werkelijk indrukwekkende realisaties van het architectenbureau van Dame Zaha Hadid. Uit erkentelijkheid voor haar ontwerp werd het plein waarop het nieuw Havenhuis staat meteen ook naar haar genoemd. Maar wie is deze Zaha Hadid die in 2012 door de Britse koningin de eretitel van “Dame” (het vrouwelijk equivalent van “Sir”) toegekend kreeg?
Wie is die Zaha Hadid?
Zaha Hadid werd geboren in Bagdad op 31 oktober 1950. Zij studeerde wiskunde aan de Amerikaanse universiteit in Beiroet en daarna architectuur aan de Architectural Association in Londen. Haar eerste werkervaring deed ze op in 1977 bij het Office for Metropolitan Association (OMA) van de Nederlandse architect Rem Koolhaas. Ze werkte er mee aan de uitbreiding van de Tweede Kamer in Den Haag. In 1979 besloot ze haar eigen architectenbureau op te richten. Haar werken worden gekenmerkt door een deconstructivistische stijl, hoekige meetkundige vlakken. Echt internationale bekendheid kreeg ze met haar deelname in 1988 aan de tentoonstelling “Deconstructivist Architecture” in het New Yorkse MoMA.
Haar eerste belangrijk werk in Europa werd in 1993 de brandweerkazerne op het fabrieksterrein van Vitra in Weil am Rhein. Het werd de start van een internationaal palmares van de meest gevarieerde bouwwerken, van een skischans in Innsbruck (2002) en het Rosenthal Center for Contemporary Art in Cincinnati (2003) tot het centraal gebouw van de BMW-fabriek in Leipzig (2008). Ze won de ene opdracht na de andere, waaronder: het Aquatics Centre op de Olympische Spelen in Londen 2012, het Heydr Aliyev Cultureel Centrum in Azerbeidzjan, de Opera van Guangzhou en het kunstmuseum Maxxi in Rome.
Houten stadion
Ondertussen verzorgt Zaha Hadid Architects ook het nieuw stadion van de Britse Forest Green Rovers in Stroud: het eerste sportstadion in de wereld dat bijna volledig uit hout bestaat. Het stadion is berekend op 5.000 toeschouwers waarbij het zicht vanuit elke zitplaats individueel berekend werd. Toeschouwers zullen tot op vijf meter van het speelveld zitten. Met de mogelijkheid van uitbreiding (naar 10.000 toeschouwers) is rekening gehouden. Het stadion komt te liggen in een Eco Park, dat naast beschermd natuurgebied ook een centrum voor sportwetenschappen en groene technologie zal omvatten. Een vooruitziend project dat de reputatie van de architecte een extra boost zal geven.
Zij was dus al een eminente en veel geprezen architecte voor zij met haar ontwerp de opdracht voor een nieuw Havenhuis kreeg van het Havenbestuur van de Stad Antwerpen. Ze had alvast de reputatie van innovatieve vormen te creëren en kon voldoende voorbeelden voorleggen om de directie van het Antwerps Havenbedrijf te overtuigen.
Het nieuwe Havenhuis is het resultaat van een dynamische architectuur, specifieke vormgeving en gevelstructuur en haar creatieve verbondenheid met wat van Antwerpen een handelsmetropool maakt (water en diamant), is het geheel een iconisch gebouw geworden dat bovenop de bestaande (gewezen) brandweerkazerne geplaatst werd. De aanblik van buitenaf is oogstrelend. Tijdens het officiële openingsweekend zagen we mensen met tranen van bewondering op de wangen.
De foto’s van het nieuw Havenhuis zijn ondertussen een wereldreis begonnen. Dit nieuwe Havenhuis zet Antwerpen architecturaal alleszins wereldwijd op de kaart. Diverse maritieme organisaties willen er komen vergaderen. Je zou bijna vergeten dat het de werkplek is van 500 medewerkers die via landschapskantoren en vergaderzalen de ruimte krijgen om alle diensten – die voorheen gespreid waren over meerdere locaties – samen te brengen. Zij krijgen een adembenemend uitzicht op de haven er gratis bovenop.
Bezoek het nieuwe Havenhuis met een gids
Iedereen krijgt de gelegenheid om in groep het nieuw Havenhuis, onder begeleiding van een gids, te bezoeken. Gids Raymond Bogaert ziet het zo: “Het uitzicht is adembenemend en natuurlijk is de architectuur ook indrukwekkend. We starten de rondleiding op het gelijkvloers van de gerestaureerde brandweerkazerne, die deel uitmaakt van de nieuwe werkplek voor een aantal medewerkers van het havenbedrijf. Daarna bezoeken we verschillende verdiepingen en kijken binnen in de burelen, vergaderruimte, het restaurant en het auditorium. Ik vertel ook meer over de werking van het havenbedrijf en de verschillende diensten die hier zitten zoals de communicatiedienst, de boekhouding en het management. De rondleiding duurt ongeveer anderhalf uur. We beperken de groepen tot maximum twintig personen. Een goede conditie is nodig want er zijn veel trappen. We gaan overigens terug naar beneden langs de grote trappenzaal vooraan.”
